Volkanik aktiviteyi ölçmenin farklı yolları olduğunu belirtmek isterim. Örneğin, patlayan volkan sayısı, patlama sıklığı, patlama büyüklüğü, püskürtülen magma veya tefra miktarı, açığa çıkan enerji gibi kriterler kullanılabilir. Bu kriterlerin her biri, volkanik aktivitenin farklı yönlerini yansıtır ve tam bir resim elde etmek için birlikte değerlendirilmelidir.
Ben, son on yılda patlayan volkan sayısını ve patlama büyüklüğünü gösteren bir tablo oluşturdum. Patlama büyüklüğünü belirtmek için Volkanik Patlama İndeksi (VPI) adı verilen bir ölçek kullandım. VPI, patlamaların püskürttüğü tefra miktarına, patlama süresine, patlama yüksekliğine ve diğer faktörlere göre 0 ile 8 arasında bir değer verir. VPI değeri arttıkça, patlama büyüklüğü de artar. Örneğin, VPI 0 olan bir patlama, sadece birkaç bin metreküp tefra püskürtürken, VPI 8 olan bir patlama, bin kilometreküpten fazla tefra püskürtür. VPI 8 olan bir patlama, tarihte çok nadir görülür ve süper volkanik patlama olarak adlandırılır.
Tablomda, son on yılda patlayan volkanların isimlerini, ülkelerini, patlama yıllarını ve VPI değerlerini verdim. Tablomu aşağıda bulabilirsiniz.
| Volkan Adı | Ülke | Patlama Yılı | VPI |
|---|---|---|---|
| Taal | Filipinler | 2020 | 4 |
| Anak Krakatau | Endonezya | 2018 | 3 |
| Kilauea | ABD | 2018 | 3 |
| Ambae | Vanuatu | 2018 | 3 |
| Sinabung | Endonezya | 2017 | 3 |
| Calbuco | Şili | 2015 | 4 |
| Bardarbunga | İzlanda | 2014 | 4 |
| Kelud | Endonezya | 2014 | 4 |
| Puyehue-Cordon Caulle | Şili | 2011 | 5 |
| Nabro | Eritre | 2011 | 4 |
Bu tablo, son on yılda patlayan tüm volkanları içermemektedir. Sadece VPI değeri 3 veya daha yüksek olan volkanları seçtim. Bu değer, patlamanın orta veya büyük ölçekli olduğunu gösterir. VPI değeri 2 veya daha düşük olan volkanlar, küçük ölçekli patlamalar yapar ve genellikle yerel etkilere sahiptir. Son on yılda, VPI değeri 2 veya daha düşük olan yaklaşık 100 volkan patlamıştır.
Tablomdan da görülebileceği gibi, son on yılda VPI değeri 5 veya daha yüksek olan sadece bir patlama olmuştur. Bu patlama, 2011 yılında Şili’deki Puyehue-Cordon Caulle volkanında meydana gelmiştir. Bu patlama, yaklaşık 100 kilometreküp tefra püskürtmüş ve küresel olarak etkili olmuştur. Patlama sonucu oluşan kül bulutu, Güney Amerika, Avustralya ve Yeni Zelanda’da hava trafiğini aksatmıştır. Ayrıca, patlama iklim üzerinde de etkili olmuş ve Güney Yarımküre’de ortalama sıcaklığı 0.1 derece düşürmüştür.
Son on yılda, VPI değeri 6 veya daha yüksek olan hiçbir patlama olmamıştır. Bu değer, patlamanın çok büyük veya devasa olduğunu gösterir. Bu tür patlamalar, yüzlerce veya binlerce kilometreküp tefra püskürtür ve küresel olarak yıkıcı etkilere sahiptir. Bu patlamalar, iklimi, biyosferi, insan uygarlığını ve kültürünü derinden etkileyebilir. Son olarak, VPI değeri 6 olan bir patlama, 1991 yılında Filipinler’deki Pinatubo volkanında meydana gelmiştir. Bu patlama, yaklaşık 10 kilometreküp tefra püskürtmüş ve küresel ortalama sıcaklığı 0.5 derece düşürmüştür.
Son on yılda dünya çapındaki volkanik aktivitenin, tarihsel ortalamaya göre çok yüksek veya çok düşük olmadığını söyleyebiliriz. Volkanik aktivite, doğal bir jeolojik süreçtir ve zaman içinde dalgalanmalar gösterebilir. Volkanik aktiviteyi izlemek ve anlamak, volkanik tehlikeleri ve riskleri azaltmak için önemlidir.
